Çocuklarımızın gelişim özelliklerine uygun olarak, kişisel bakımını üstlenebilmesi için gerekli olan becerilere özbakım becerileri denir. Tuvalet, yemek yeme ve giyinme becerileri en temel özbakım becerileridir. Bu temel becerileri, el-yüz yıkama, diş fırçalama, burun temizliği, banyo yapma, tırnak ve cilt bakımı, saç bakımı ve cinsel organların temizliği izler. Elbise satın alma ve bakımı, havaya uygun giyinme ve ilaç kullanımı gibi beceriler ileri düzeyde özbakım becerileridir.
Okul öncesi dönemde çocuklardan gelişim dönemi özelliklerine uygun olan özbakım becerilerini edinmeleri beklenmektedir. Bu dönemde çocuklara kazandırılacak özbakım becerileri, onların ileride kendilerine güvenen kişilik sahibi bireyler olmalarında en önemli adımlardan biridir. Özbakım becerilerinin kazanılması çocuğun bağımsızlaşmasının başlangıcıdır. Özbakım becerileri, çocukların hayata hazırlanmasını, bağımsız olarak kendine yetebilmesini ve sosyal kabulünü artırmaktadır.
Çocuklar doğdukları andan itibaren beslenme, giyinm eve korunmada anne-babalarına ya da bakıcılarına bağımlıdır. Gelişim dönemi özelliklerine uygun olarak zaman içinde özbakım becerilerini edinip kendi başlarına yapabilir hale gelirler. Çocuğun becerileri kazanması iki biçimde olur. Birincisi çocuğun yetişkinleri gözlemleyerek onları model almasıyla; diğeri de yetişkinlerin çocuğa destek vermesi sonucu gerçekleşir. Bu nedenle özbakım becerilerinin kazandırılmasında aileye büyük sorumluluklar düşmektedir. Çocuğun becerileri yerine getirmesi için fırsatlar verilmeli ve bu girişimleri desteklenerek ödüllendirilmelidir.
Özbakım becerilerinin öğretimine başlama ya da çocukların bu becerileri kazanma zamanına, çocuğun motor, dil, zihin ve duygu gelişimine bağlı olarak karar verilmelidir. Bu becerilerin kazandırılabilmesi için çocuğun önceden gerçekleştirmesi gereken ön koşul beceriler vardır. Bunlar; büyük ve küçük kasların kullanımını gerektiren beceriler, el göz koordinasyonu, hareketleri taklit etme, görsel dikkat ve basit emirleri anlama gibi becerilerdir. Bu becerileri gerçekleştiren çocukların özbakım becerilerini öğrenmeleri daha kolay olmaktadır.
Özbakım becerilerinin edinilmesinde, öncelikle temel özbakım becerileri, ardından ileri derecede özbakım becerileri kazanılır. Temel becerilerin kazanılması, üst düzey becerilerin kazanılmasını kolaylaştırmaktadır. Özbakım becerilerinin öğretiminde, beceriler mümkün olduğunca doğal ortamlarında ve gereksinim duyulduğunda öğretilmelidir. Örneğin banyodan sonra ve sabah kalkıldığında giyinme becerileri çalışılabilir veya yemekten önce ve sonra el yıkama, yine yemekten sonra diş fırçalama becerisi çalışılabilir.
İlerleyen bölümde bebeğinizin takvim yaşına karşılık gelen özbakım becerileri ve bunları geliştirebilecek amaçlı oyunlar ve izlenecek yaklaşımlar hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Gelişimsel Destek Programı'nı (GEDEP) kullanabilmek için üye olmalısınız. Üyelik sistemi çocuğunuzun gelişim aşamalarını takip edebilmek ve kaldığınız yerden uygulamaya devam edebilmek için geliştirilmiştir. Aşağıdaki butonlara tıklayarak bilgilerinizi girmeniz yeterlidir.
Gelişimsel Destek Programı'nı (GEDEP) kullanabilmek için üye olmalısınız. Üyelik sistemi çocuğunuzun gelişim aşamalarını takip edebilmek ve kaldığınız yerden uygulamaya devam edebilmek için geliştirilmiştir. Aşağıdaki butonlara tıklayarak bilgilerinizi girmeniz yeterlidir.
